Sitting is a new smoking ? Ergonomia pracy i w życiu codziennym

„Sitting is the new smoking”

Potocznie mówi się, że nadwaga i bóle kręgosłupa to daniny, jakie płacimy cywilizacji za siedzący tryb życia. Przemieszczanie się samochodem, osiem godzin pracy za biurkiem, dodatkowo kilka w domu, relaksując się przed ekranem telewizora - to standardowa codzienność większości ludzi czynnych zawodowo.

Liczba ekspertów zwracających uwagę na szkodliwy wpływ długotrwałego siedzenia stale rośnie i ma poparcie swych racji w licznych badaniach naukowych.

Autor popularnego na zachodzie hasła „siedzenie to nowe palenie” – Doktor James Levine, dyrektor Universytetu Stanowego Arizony, odważnie stwierdza, że „siedzenie zabija więcej ludzi niż HIV i jest bardziej ryzykowne niż skoki ze spadochronem”. WHO umieszcza siedzący tryb życia na czwartym miejscu listy przyczyn śmierci, których można było uniknąć.

Zbyt częste, długie przebywanie w pozycji siedzącej szkodzi sercu, negatywnie odbija się na sylwetce-a co najbardziej dotkliwe-prowadzi do dolegliwości bólowych i schorzeń kręgosłupa.

Należy przyznać, że obecne standardy pracy czasami nie dają innego wyboru – trzeba siedzieć. Można jednak nauczyć się siedzieć zdrowo i jak najbardziej optymalnie dla ciała – jest to jedna z umiejętności, która wymaga bezustannego rozwoju.

Pracownicy biurowi - grupa wysokiego ryzyka

Według danych z raportu opracowanego przez The National Occupational Research Agenda NORA (tł. Krajowy program badań chorób związanych z pracą), ponad 50% kobiet i blisko 45% mężczyzn czynnych zawodowo odczuwa dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego [NORA 2001].

Pozornie utrzymanie pozycji siedzącej nie wymaga zbyt dużego wysiłku. Jednak prawda jest inna! Poprzez długotrwałe zastygnięcie w pozycji siedzącej pewne grupy mięśniowe ulegają osłabieniu i rozciągnięciu a inne przy kurczeniu i nadmiernemu napięciu. Konsekwencją tego są odchylenia od prawidłowej postawy ciała co rzutuje na częstym występowaniu bolesności oraz większej podatności na kontuzje. [Kutzner, Kozińska M., 2001].

Należy zdać sobie sprawę, że jakość poruszania się oraz przyjmowania określonych pozycji decydująco wpływa na odczuwalną jakość życia. Ergonomia pracy jaką praktykujemy przez większą część dnia roboczego ma ogromne przełożenie na to, jak poruszamy się przez resztę tego dnia.

Inwestycja w świadomość zdrowotną pracownika

Teoretycznie ludzkie stawy powinny prawidłowo działać przez ponad 100 lat – dlaczego więc coraz więcej ludzi w okolicach 30 lat ma poważne problemy z kręgosłupem?

Choroby układu ruchu są jedną z najczęstszych przyczyn czasowej niezdolności do pracy, a także udzielania świadczeń rehabilitacyjnych. Przewlekłe choroby układu ruchu oraz układu nerwowego zostały uwzględnione w wykazie chorób zawodowych [Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. nr 105 poz. 869)].

Schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego w znaczny sposób wpływają na jakość pracy zawodowej. Ograniczenia spowodowane chronicznym bólem mogą wpływać na zdolności poznawcze, umiejętność koncentracji, racjonalność myślenia, sprawność ruchową a co najważniejsze efektywność pracy. Osoby cierpiące na jakiekolwiek dolegliwości bólowe mają znacznie niższą jakość życia.

Dyrektor Firmy Feel it, fizjoterapeuta i specjalista ds. ergonomii pracy - Tomasz Świderski – zwraca uwagę na to, że dyskomfort bólowy pracownika może być zagrożeniem dla pracodawcy. „Problem tkwi w tym, że po pierwsze – nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, jak niektóre nawyki wpływają na nasze zdrowie i samopoczucie… Mówi się, że najcenniejszym kapitałem przedsiębiorstwa są jego ludzie. Ale o jakim kapitale możemy mówić, jeśli pracownicy są w złej kondycji fizycznej, często chorują (a przez to korzystają ze zwolnień lekarskich), skarżą się na dolegliwości bólowe, działają pod wpływem silnego stresu i złego samopoczucia? Czy nie więcej korzyści odniesie firma, jeśli jej zespół będzie pełen sił witalnych, zdrowy i dobrze zmotywowany do osiągania kolejnych sukcesów?”

Praca przy komputerze wymusza przybieranie określonej postawy ciała. Nieprawidłowo ustawione stanowisko oraz postawa zajmowana przy biurku w dużej mierze przyczyniają się do powstawania i/lub potęgowania wielu dolegliwości. Dolegliwości te wiążą się między innymi ze: zwiększającym się napięciem mięśniowym, zaburzeniami przepływu krwi, tkliwością tkanek spowodowaną długotrwałym uciskiem oraz zaburzeniami neurologicznymi. Zazwyczaj pracownicy biurowi nie posiadają wiedzy, która pozwalałaby na stosowanie prawidłowych zasad ergonomii pracy. W zakładach pracy zazwyczaj nie ma osób posiadających kompetencje, aby takie zasady wdrażać oraz uświadamiać pracowników o konieczności prewencji określonych schorzeń i dolegliwości bólowych.

Kto zatem potrafi wyjść na przeciw potrzebom zdrowotnym specyficznej grupy jaką są skazani na siedzenie pracownicy biurowi? Kto ma wystarczającą wiedzę by uczyć optymalnej mechaniki siedzenia?

Fizjoterapeuta Tomasz Świderski zdradza sprawdzoną strategię, wg której firma Feel it pracuje nad świadomością ciała i postawy pracowników biurowych. „ Większość dużych firm zatrudnia osoby odpowiadające za BHP. Nasze działania wspierają tego typu działy uzupełniając ich szkolenia o wiedzę, którą posiadają fizjoterapeuci, czyli unikalną znajomość budowy ciała i konsekwencji oddziaływania środowiska biurowego na organizm. Nasze Audyty Ergonomiczne dają pracownikom pełny pakiet wiedzy, niezbędny do samodzielnej , ergonomicznej pracy. Wiedza jest przekazywana w sposób praktyczny, który przemawia do świadomości pracowników. Pracodawcy natomiast otrzymują informację o stanie zdrowia pracowników, ich potrzebach, poziomie zagrożenia chorobami zawodowymi w formie obszernego raportu ergonomicznego.”

Ergonomiczna praca a efektywność pracownika

Odpowiedzmy sobie na pytanie, co wpływa na efektywność naszej pracy? Pomijając czynniki finansowe, zawodowe i motywacje osobiste, pozostaje nam wydajność naszego organizmu. Każdy z nas posiada określony poziom wytrzymałości na wpływ pracy siedzącej na jego organizm. Potocznie nazywamy to „zmęczeniem”, jest to nic innego jak osiągnięcie granicy, gdzie nasze ciało daje o sobie znać, że potrzebuje odpoczynku. Czynnikami jakie wpływają na czas w jakim osiągamy stan zmęczenia są m.in. ilość i jakość snu, poziom dolegliwości bólowych, jakość stanowiska pracy- wygoda. Ergonomiczną pracę należy rozpatrywać jako zbiór czynników które wydłużają stan w którym nasz organizm osiąga zmęczenie wpływające znacząco na pogorszenie efektywności pracy. Działania prewencyjne takie jak audyty ergonomiczne, wprowadzenie masaży do biura wydają się jednym z bardziej rozsądnych rozwiązań, które wpływają na efektywność pracy. Ergonomia pracy zmniejszy czynnik wywołujący dolegliwości bólowe czy choroby zawodowe (przyczyna) a spotkania z fizjoterapeutą czy masażystą w biurze poprawią bieżącą kondycję ciała zmęczonych pracowników. Na potwierdzenie tych słów można przywołać znaczący wzrost zapotrzebowania na tego typu usługi na Polskim rynku. „Nasze doświadczenie we wdrażaniu programów prozdrowotnych potwierdza wieloletnia współpraca z firmami, potwierdzona licznymi referencjami”- mówi Anna Cieślańska z firmy Feel it.

Stopniowe wprowadzanie zdrowych nawyków

Ergonomia pracy oraz audyt ergonomiczny to idealny punkt wyjścia do tworzenia kompleksowych programów prozdrowotnych odpowiadających na potrzeby pracowników, a co za tym idzie – i firm ich zatrudniających.

Poza siedzącym trybem życia, do czynników odpowiedzialnych za choroby cywilizacyjne XXI wieku w czołówce znajdują się: nieodpowiednia dieta oraz stres, które mają zwykle związek z życiem zawodowym. Praca, która pochłania dużą część życia przeciętnego człowieka to poza siedzeniem bez ruchu, nieregularne podjadanie szybkich i niezdrowych przekąsek oraz trudne zadania, wymagający szef czy atmosfera panująca wśród pracowników.

W rezultacie, zaniedbujący swoją kondycję psychofizyczną pracownicy sukcesywnie tracą nie tylko pogodę ducha, ale i zaangażowanie, motywację, co nierzadko przekłada się zmniejszoną wydajność, rosnącą absencję chorobową oraz napięte relacje w zespołach.

Pracodawcy korzystający z usług Corporate Eelness firmy Feel it dostrzegają wyraźne powiązanie zdrowia i odczuwalnej jakości życia pracownika z wydajnością firmy!

Jak programy prozdrowotne organizowane dla pracowników, wpływają na ich postrzeganie miejsca pracy oraz pracodawcy, jest powszechnie wiadome- pozytywnie. Oczywiście jest to zależne od rodzaju i sposobu organizacji takich działań, które mogą być przygotowane wielokierunkowo. Przykładowo, firma boryka się z problemem nadwagi wśród pracowników- dobre przygotowanie programu prozdrowotnego powinno zacząć się od poznania przyczyny np. dostęp do automatów ze słodyczami, brak świadomości żywieniowej, słaba infrastruktura dla dojazdu rowerem do pracy. Na podstawie tych wyników, powinna zostać opracowana koncepcja zmniejszenia otyłości wśród personelu polegająca na wdrożeniu odpowiednich działań. W tym przypadku odpowiednio: zastąpieniu automatów dostępem do owoców i warzyw, organizacja warsztatów żywieniowych, konsultacji dietetycznych i postawienie stojaków rowerowych.

Świadomość pracowników procentuje ich zdrowiem !

Jakość życia rozumiana jest jako samopoczucie człowieka dotyczące jego stanu psychicznego, fizycznego oraz sytuacji społecznej. Każdy dyskomfort spowodowany m.in.: stanem chorobowym, stopniem nasilenia dolegliwości bólowych, niezadowoleniem ze swojego wyglądu czy też kondycji, powoduje zmianę odczuwalnej jakości życia danej jednostki [HRQOL, health related guality of life]. Zdrowa dieta, aktywność ruchowa, wiedza z zakresu ergonomii oraz umiejętne planowanie i wplatanie wszystkiego w obowiązki dnia codziennego wpływają na większe zadowolenie z własnego „JA”.

Na wagę złota są świadomi pracodawcy, czujący to jak ogromną odpowiedzialność ponoszą za samopoczucie swoich pracowników.

„Organizując programy prozdrowotne, dni zdrowia, dni sportu etc. podchodzimy holistycznie do dobrostanu pracowników. Oferujemy działania z obszarów: aktywności ruchowej, psychologii zdrowia, odpowiedniego żywienia, odnowy biologicznej oraz ergonomii pracy - całość składa się na szeroko pojętą (określaną przeze mnie) ergonomię życia codziennego czyli nawyki budujące zdrowy styl życia.” – Działania firmy Feel it omawia Małgorzata Świderska – Specjalista ds. żywienia, trener personalny.

Z pozoru proste, łatwo dostępne zasady work-life balance, w praktyce często mogą być trudne do zrealizowania. Specjaliści zespołu Feel it, (składającego się z Fizjoterapeutów, Trenerów, Dietetyków i Psychologów) podchodzą indywidualnie do każdego pracownika. Oferują wskazówki dostosowane do konkretnego przypadku i wskazuje właściwą drogę do znalezienia własnego rytmu życia (ang. work-life rhythm). Zachęcamy do zapoznania się z ofertą Feel it i skorzystania z doświadczenia, 6 letniego doświadczenia na rynku Polskim.